Modelarstwo statków w średniowieczu

Do dzisiejszych czasów zachowało się relatywnie dużo modeli statków ze starożytności. Sporo znalezisk dotyczy także okresu średniowiecza od XI do XVI wieku naszej ery. Czym one się charakteryzowały i co mogą powiedzieć o życiu w tamtych czasach?

Jaką rolę pełniły modele statków w średniowieczu?

Żegluga miała ogromne znaczenie dla cywilizacji od zarania dziejów, a modele statków mówią bardzo dużo o sposobie ich funkcjonowania i wartościach wyznawanych przez ówczesnych ludzi. Dawniej statki pełniły bowiem nie tylko rolę praktyczną, handlową i militarną, ale były także obiektami zbiorowego kultu.

W obrzędzie chrześcijańskim także wykorzystywano modele statków, aby odbywać modlitwy na cześć żeglarzy i ich bezpieczeństwa. Modele statków można było więc spotkać także i w niektórych kościołach. Przede wszystkim jednak modele konstruowano po to, aby pokazać, jak mogą wyglądać prawdziwe statki. W średniowieczu nauka była bowiem na zbyt niskim poziomie, aby można było tworzyć zaawansowany techniczny opis procesu konstruowania statków. Najpierw tworzono więc ich miniatury, na których podstawie podejmowano decyzję, czy warto inwestować w produkcję pełnowymiarowych obiektów. W tym przypadku więc to na podstawie miniatur powstawały pełnowymiarowe obiekty, a nie odwrotnie.

Modele statków pełniły także funkcję edukacyjną a nawet marketingową. Pokazywano więc je robotnikom odpowiedzialnym za ich skonstruowanie, jak i osobom mającym sfinansować ich stworzenie. Choć z dzisiejszej perspektywy takie planowanie budowy statków wydaje się bardzo prymitywne, to już w średniowieczu, i nawet wcześniej, statki miały ogromne znacznie np. dla wyników działań wojennych.

Na przełomie XVIII i XIX modelarstwo rozwijało się szczególnie szybko w Wielkiej Brytanii, która na swej morskiej militarnej potędze zbudowała swą światową supremację. Do dziś zresztą statki są bardzo ważne w brytyjskiej kulturze. To także w Wielkiej Brytanii powstały pierwsze organizacje zrzeszające artystów tworzących modele łodzi.

Tworzenie modeli statków jako dziedzina sztuki

W średniowieczu tworzenie modeli statków coraz częściej stawało się swoistym hobby, poniekąd takim samym jak np. malowanie obrazów. Artyści coraz powszechniej zaczęli je tworzyć dla własnej przyjemności, nie zaś do celów religijnych czy też militarnych. Szczególnie ochoczo czynili to twórcy zamieszkujący ówczesną Holandię.

Co ciekawe modelarskim hobby zajmowali się nie tylko zawodowi artyści, ale także i amatorzy. Bardzo często modele tworzyli zniewoleni marynarze, byli oni po prostu znudzeni i tworzyli miniaturowe repliki statków z niemal każdego materiału, np. kości, czy też drewna. Na przykład kość słoniowa w takich modelach często pełniła funkcję masztu.